English
Arabic
87876.png){kind=icon}
Hasta Rehberi • Omuz
Omuz Avasküler Nekrozunda (AVN) Tedavi ve Protez Seçenekleri
Omuz başındaki kanlanma bozulduğunda kemik zayıflar ve zamanla çöker. Bu yazı, belirtilerden protez tiplerinin seçimine kadar süreci herkesin anlayabileceği bir dille özetler.
Omuz AVN nedir?
AVN, omuz başı (humerus başı) kemiğinin yeterli kanı alamaması sonucu kemik dokusunun hasarlanması ve zayıflamasıdır. Zamanla yüzey bozulur, eklem kireçlenmeye gider ve ağrı artar.
En sık nedenler
- Uzun süreli veya yüksek doz kortizon kullanımı
- Alkol kötüye kullanımı
- Orak hücre gibi kan hastalıkları ve bağışıklık sistemi hastalıkları
- Travma ve ameliyat sonrası kanlanmanın bozulması
Belirtiler
- Omuzda derin ve bazen gece artan ağrı
- Kolunuzu yana kaldırma ve baş üstü hareketlerde zorlanma
- Kuvvetsizlik, hareket kısıtlılığı ve “tıkırtı” hissi
Tanı nasıl konur?
Muayene ile birlikte görüntüleme kullanılır. İleri evrelerde röntgen yeterli olabilir; erken evreleri saptamada MR en duyarlı yöntemdir. Gerekirse kan testleriyle altta yatan nedenler araştırılır.
Evreleme (özet)
- Evre I: Röntgen normal olabilir; MR’da kemik iliği ödemi.
- Evre II: Başta skleroz/kistik değişiklikler.
- Evre III: Subkondral kırık (crescent) başlangıcı.
- Evre IV: Humerus başında belirgin çökme ve şekil bozukluğu.
- Evre V: Omuz ekleminde yaygın kireçlenme.
Tedavi seçenekleri
1) Ameliyatsız yaklaşım
Ağrı kesici ve antiinflamatuvarlar, aktivitelerin düzenlenmesi ve fizik tedavi ile şikâyetler hafifletilebilir. Amaç, ağrıyı azaltmak ve ilerlemeyi yavaşlatmaktır.
2) Eklem koruyucu cerrahiler (erken evre)
Core dekompresyon, kemik içi basıncı azaltmak ve kanlanmayı artırmak için küçük kanallar açılmasıdır. Uygun hastalarda ağrıda azalma ve fonksiyonda düzelme sağlayabilir. Gerekli durumlarda kemik iliği veya greft desteği eklenebilir.
3) Omuz protezi (ilerlemiş evre)
Başta çökme ve kireçlenme geliştiğinde ağrı ve kısıtlılığı gidermenin en etkili yolu protez olabilir. Seçim, rotator manşet tendonlarının durumu ve glenoid (yuva) hasarına göre yapılır:
- Hemiartroplasti (parsiyel yüzey değiştirme): Sadece humerus başı yenilenir. Glenoid sağlam ve manşet iyi ise düşünülebilir; uzun dönemde glenoidde aşınma gelişebilir.
- Anatomik total omuz protezi (aTSA): Hem humerus başı hem glenoid değiştirilir. Manşet sağlam olanlarda en fizyolojik çözümdür.
- Ters omuz protezi (RSA): Manşet yetersizliği veya eklemde dengesizlik olanlarda tercih edilir; AVN’de uygun endikasyonda başarılı sonuçlar verir.
Hangi tip protez, kime?
Erken evre (I–II)
Şikâyetler belirginse core dekompresyon ± biyolojik destek; yakın takip.
Evre III
Subkondral kırık başlamışsa eklem koruyucu seçenekler tartışılır; ağrı yüksekteyse proteze geçiş planlanabilir.
Evre IV–V + manşet sağlam
Anatomik total omuz protezi genellikle en uygun seçenektir.
Evre IV–V + manşet yetmezliği
Ters omuz protezi öncelikli değerlendirilir.
Sık sorulanlar (SSS)
- AVN tamamen iyileşir mi?
- Hasarlanan kemik dokusunu tamamen eski haline çevirmek çoğu zaman mümkün değildir; amaç ağrıyı azaltmak, ilerlemeyi durdurmak ve fonksiyonu geri kazandırmaktır.
- Ameliyat sonrası iyileşme süreci nasıldır?
- Genellikle aynı gün ya da ertesi gün kol askısı, kısa süre içinde fizyoterapi başlar. Tam iyileşme haftalar–aylar sürebilir; cerrahınız size özel bir program verir.
- Komplikasyon riski var mı?
- Her ameliyatta olduğu gibi enfeksiyon, çıkık, gevşeme ve omuz sertliği gibi riskler vardır. Deneyimli ekip ve uygun rehabilitasyonla riskler azaltılabilir.
Uyarı: Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi için mutlaka ortopedi uzmanına başvurun.
