Skolyoz tanısı alan birçok hasta ve ailesi, cerrahi veya korse dışındaki alternatifleri araştırırken karşılarına genellikle egzersiz tedavileri çıkar. Özellikle son yıllarda sosyal medyada “egzersizle skolyoz tamamen düzeldi” şeklinde iddialar artmış durumda.
Peki bu ne kadar gerçekçi?

Bu yazıda, hem bilimsel literatürü hem de klinik tecrübeleri harmanlayarak, skolyoz egzersizlerinin gerçekten ne işe yaradığını dürüstçe ele alacağız.

Skolyoz Nedir? Kısaca

Skolyoz, omurganın yana doğru eğilmesiyle birlikte kendi ekseni etrafında dönmesiyle oluşan üç boyutlu bir deformitedir. En yaygın tipi olan Adölesan İdiopatik Skolyoz (AIS) genellikle 10–18 yaş arasında ortaya çıkar ve Cobb açısı ile değerlendirilir.

Tedavi planlamasında eğriliğin derecesi, hastanın yaşı ve büyüme potansiyeli gibi faktörler belirleyicidir.

Egzersizler Hangi Durumlarda Etkilidir?

Egzersizlerin skolyoz üzerindeki etkisi, eğriliğin derecesine, hastanın yaşına ve büyüme potansiyeline göre değişiklik gösterir:

• 10–25 derece arası eğrilikler: Bu grupta özel skolyoz egzersizleri (PSSE) ile eğriliğin ilerlemesi yavaşlatılabilir, hatta bazı durumlarda kısmen düzelme sağlanabilir.
• 25–40 derece arası: Bu aralıkta genellikle egzersiz + korse tedavisi birlikte önerilir. Egzersizler tek başına yeterli olmayabilir.
• 40 derece ve üzeri: Bu grup genellikle cerrahi adaylarıdır. Egzersizler burada duruşu iyileştirmek, ağrıyı azaltmak ve ameliyat sonrası süreci desteklemek için kullanılır.

Egzersizler Cobb Açısını Azaltır mı?

Literatürde, özellikle 10–25 derece arası hafif eğriliklerde, özel egzersiz programlarıyla (örneğin Schroth yöntemi) 3–5 dereceye kadar Cobb açısında gerileme sağlanabildiğini gösteren bazı küçük ölçekli çalışmalar mevcuttur.

Ancak bu çalışmaların çoğunda:

• Hasta sayısı düşüktür,
• Takip süresi kısadır,
• Metodolojik sınırlamalar vardır.

🔬 Örnek çalışma:
Kuru et al. (2016) – “The efficacy of Schroth method in adolescent idiopathic scoliosis.”
6 ay sonunda Schroth egzersizleri yapılan grupta Cobb açısı ortalama 4.1° daha az ilerlemişti. Ancak bu değişimin kalıcı etkisi gösterilmemiştir.

SRS (Scoliosis Research Society) gibi önde gelen kuruluşlar, bugüne kadar egzersizlerin eğriliği azaltıcı etkisini yüksek düzeyde kanıtlanmış bir yöntem olarak resmen kabul etmemektedir.

Klinik Gerçeklik: Teoriden Pratiğe

Benim de klinik tecrübeme göre, egzersizlerin Cobb açısını anlamlı şekilde azaltması nadirdir. Uygulanan programlar çoğu zaman eğriliği geri çevirmekten çok, hastanın yaşam kalitesini artırmayı hedefler.

Ancak bu, egzersizlerin faydasız olduğu anlamına gelmez. Aksine, egzersizlerin:

• Omurga çevresi kaslarda gelişen ağrıları azalttığı,
• Kas dengesini ve esnekliğini artırdığı,
• Duruş farkındalığını geliştirdiği,
• Bazı durumlarda eğriliğin ilerleme hızını yavaşlatabileceği

Özellikle paraspinal kas gerginliği olan hastalarda egzersizler, ağrı kontrolünde oldukça etkilidir.

Skolyozun İlerlemesini Durdurabilir mi?

Bu konuda literatür daha olumlu ama yine de kesin değildir. Bazı çalışmalarda egzersiz yapılan hastalarda eğrilik ilerleme oranının daha düşük olduğu bildirilmiştir. Ancak bu etki kişiden kişiye farklılık gösterir ve garanti edilemez.

Ayrıca egzersizlerin, cerrahi ya da korse tedavisi ile birlikte uygulandığında daha faydalı olduğu vurgulanmaktadır.

📚 Kaynak: Negrini et al., 2016 – “2016 SOSORT Guidelines” Schroth yöntemi ve PSSE gibi egzersizlerin büyüme çağındaki hastalarda skolyoz yönetiminde destekleyici olduğu, ancak cerrahiye alternatif olamayacağı belirtilmiştir.

Sonuç

Skolyoz egzersizleri, özellikle hafif eğriliklerde ve büyüme çağındaki hastalarda skolyozun yönetiminde destekleyici bir araç olabilir. Ancak:

• Eğriliği tamamen düzeltmez,
• Cerrahi sınırda olan eğriliklerde tek başına yeterli değildir,
• En büyük faydası, kas ağrılarının azaltılması, duruşun iyileştirilmesi ve hasta konforunun artırılmasıdır.

Egzersiz planı, mutlaka uzman doktor ve fizyoterapist tarafından bireysel olarak hazırlanmalı ve takip edilmelidir.