Menisküs Yaralanmaları

Menisküsler, diz ekleminde yük aktarımı, şok emiciliği, eklem stabilitesine katkı ve derin duyu (propriyosepsiyon) gibi hayati görevleri olan fibro-kıkırdak yapılardır. Diz ekleminde travmaya en sık maruz kalan yapılardan biridir. Her dizde iç (medial) ve dış (lateral) tarafta olmak üzere iki adet menisküs bulunur.

Menisküs dokusunun dış kısmı kanlanması iyi olan “kırmızı bölge”, iç kısmı ise kanlanması zayıf olan “beyaz bölge” olarak adlandırılır. Bu anatomik özellik, menisküs yırtıklarının iyileşme potansiyelini ve tedavi seçeneklerini doğrudan etkiler. Bu nedenle menisküs yaralanmalarında her hastaya özel tedavi planlaması önemlidir.

Menisküs Yırtıkları Nasıl Oluşur?

Menisküs yırtıkları, genç ve aktif bireylerde çoğunlukla travma ile, ileri yaşta ise dejeneratif (yıpranmaya bağlı) nedenlerle ortaya çıkar.

• Travmatik menisküs yırtıkları: Genç ve spor yapan kişilerde sık görülür. Diz bükülü durumda iken ani dönme, yön değiştirme, zıplama sonrası kötü basma, diz üzerine düşme gibi travmalar sonrası oluşur.
• Dejeneratif menisküs yırtıkları: Yaşla birlikte menisküs dokusunun zayıflaması sonucu gelişir. Bazen sadece çömelme, merdiven inip çıkma veya ayakta hafif dönme gibi günlük hareketlerle bile yırtık oluşabilir. Çoğu zaman diz kireçlenmesi (osteoartrit) ile birlikte seyreder.

Menisküs Yırtığı Ne Tür Şikayetlere Sebep Olur?

Menisküs yırtıklarında görülen şikayetler yırtığın tipi, yeri ve büyüklüğüne göre değişir. En sık karşılaşılan bulgular şunlardır:

• Travma sonrası dizin iç veya dış kısmında ani başlayan ağrı
• Dizde şişlik ve eklem sıvısında artış
• Dizde takılma, boşalma veya güvensizlik hissi
• Özellikle merdiven inme, çömelme ve dönme hareketlerinde artan ağrı
• Yırtık büyükse dizde kilitlenme gelişebilir; diz tam açılıp kapanamayabilir. Bazı durumlarda bu kilitlenme kendiliğinden düzelmez ve acil artroskopik cerrahi gerekebilir.

Tanı ve Tedavi

Menisküs yırtığının tanısı, detaylı muayene ve uygun görüntüleme yöntemleri ile konur.

• Fizik muayene: Diz eklem hattında hassasiyet, menisküse yönelik özel testler (örneğin McMurray testi) ve eklem hareket açıklığı değerlendirilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Menisküs yırtığının yeri, tipi, büyüklüğü ve eşlik eden bağ veya kıkırdak hasarları MRG ile ayrıntılı olarak gösterilir.

Her menisküs yırtığının ameliyat edilmesi gerekmez. Tedavi planlanırken; hastanın yaşı, aktivite düzeyi, yırtığın tipi ve yeri, yırtığın büyüklüğü ve dizde kilitlenme gibi mekanik şikayetlerin varlığı birlikte değerlendirilir.

Ameliyatsız (konservatif) tedavi seçenekleri:

• İstirahat, yük azaltma, gerekirse koltuk değneği kullanımı
• Buz uygulaması, elastik bandaj veya dizlik kullanımı
• Ağrı kesici ve antiinflamatuvar ilaç tedavisi
• Fizyoterapi ve egzersiz programı ile diz çevresi kasların (özellikle kuadriseps ve hamstring) güçlendirilmesi

Cerrahi (artroskopik) tedavi seçenekleri:

• Yırtığın büyük, mekanik şikayetlere (kilitlenme, takılma) neden olduğu, genç ve aktif hastalarda iyileşme potansiyeli olan yırtıkların bulunduğu durumlarda cerrahi tedavi gündeme gelir.
• Artroskopi, küçük kesilerden kamera ve özel cerrahi aletlerle yapılan kapalı ameliyat yöntemidir.
• Uygun hastalarda menisküs tamiri (yırtığın dikilmesi) tercih edilir. Tamir edilemeyecek kadar dejeneratif ve parçalanmış alanlarda ise sadece hasarlı kısım alınarak kısmi menisektomi uygulanır.
• Menisküs hiçbir zaman tamamen alınmaz; çünkü menisküs dokusunun kaybı, uzun vadede diz ekleminde kireçlenme riskini artırır.

Ameliyat Sonrası

Ameliyat sonrası süreç, yırtığın tipine ve uygulanan cerrahi işleme göre değişir.

• Genellikle 1 gün hastanede yatış yeterlidir.
• Menisküs tamiri yapılmış hastalarda, menisküsün iyileşmesine zaman tanımak için belli bir süre yük verme ve diz hareketlerine kısıtlama getirilebilir. Bu hastalarda rehabilitasyon daha kontrollü ve uzun süreli planlanır.
• Kısmi menisektomi yapılan hastalar genellikle birkaç gün içinde günlük aktivitelere dönebilir; diz çevresi kas güçlendirme egzersizleri ile iyileşme desteklenir.
• Fizyoterapi ve düzenli egzersiz, hem ağrının azalmasına hem de diz eklemi fonksiyonlarının korunmasına önemli katkı sağlar.

Sık Sorulan Sorular (SSS)